Terugblik conferentie ‘Huisvesting arbeidsmigranten: hoe los je de problemen op?’

Nieuwsbericht | 17-02-2025 | 16:10

Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) opent de conferentie met de notie dat we arbeidsmigranten in Nederland nodig hebben. “Sectoren als de bouw en logistiek varen op arbeidsmigranten.”

“Hoe kunnen we zo met elkaar omgaan?”

Ze reageert verontwaardigd op een video met het laatste nieuws over misstanden rondom de huisvesting van arbeidsmigranten. “Hoe bestaat het dat we zo met elkaar omgaan? Ik heb in Zaandam-Oost en Rotterdam excessen gezien die onvoorstelbaar zijn.”

De problematiek rond de huisvesting van arbeidsmigranten speelt veel in en rond kwetsbare gebieden als die van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Zo wonen veel arbeidsmigranten die werken in het Westland in NPLV-gebied Den Haag Zuidwest. Maar de problematiek komt eigenlijk overal in Nederland voor.

Minister Keijzer: “We zullen maatregelen moeten nemen om wat te doen aan deze excessen. Ik wil gemeenten hier zo goed mogelijk bij ondersteunen en zorgen dat het regelen van goede huisvesting aantrekkelijk wordt voor ondernemers.”

Enkele gemeenten delen tijdens de conferentie hoe zij meer en betere huisvesting voor arbeidsmigranten hebben weten te creëren. Ook is er aandacht voor relevante wetgeving en de handhaving daarvan.

Meer huisvesting

Meer huisvesting creëren is een van de twee thema’s van de conferentie. Want hoe zorg je als gemeente voor voldoende huisvesting voor arbeidsmigranten? Jan Wouter Meijer (gemeente Lansingerland) en Bregje Poelman (gemeente Hollands Kroon) vertellen hoe hun gemeenten dat aanpakken. In Lansingerland nemen marktpartijen het initiatief voor tijdelijke huisvesting in randgebieden. Een aparte werkgroep binnen de gemeente beoordeelt, faciliteert en monitort deze initiatieven.

De gemeente Hollands Kroon zet in op grootschalige huisvestingslocaties buiten de dorpskernen om meer zicht te houden op waar arbeidsmigranten wonen. Ook staat ze huisvesting op het erf van agrarische bedrijven toe. Maar alleen voor het aantal mensen dat nodig is voor de bedrijfsvoering zodat het niet kan leiden tot een verdienmodel. De gedeelde uitdaging van beide gemeenten: zorgen voor voldoende draagvlak in de omgeving.

Wetsvoorstel voor voldoende en passende woningen

Het aangepaste wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting, die minister Keijzer vorige week aan de Tweede Kamer stuurde, moet ervoor gaan zorgen dat gemeenten weer kunnen sturen op hoeveel, waar en voor wie zij gaan bouwen. Ze worden verplicht een volkshuisvestingsprogramma op te stellen, waarin ze de huisvestingsopgave van arbeidsmigranten moeten opnemen. Dat vertellen Prescillia van Noort (ministerie van VRO) en Hugo Bakkum van de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG). 

Van Noort: “Tot nu toe werd er niet per se gebouwd wat nodig was. Vaak te duur, te groot en er werd geen rekening gehouden met arbeidsmigranten.” Het wetsvoorstel moet ook leiden tot voldoende en passende woningen voor arbeidsmigranten.

Betere huisvesting

De kwaliteit van huisvesting voor arbeidsmigranten moet ook verbeteren. Gemeenten kunnen al veel doen om de huisvesting van arbeidsmigranten te verbeteren, vooral met de intrede van nieuw wettelijk instrumentarium (zie verder). Een belangrijke eerste stap is actieve handhaving op misstanden, zoals te hoge huren en te veel bewoners in één huis. 

Anjo Hoogendoorn van de Haagse Pandbrigade toont beelden van hoe het er in de praktijk aan toegaat: overbewoning, achterstallig onderhoud en schimmel in huis. Hij licht de Haagse aanpak toe om deze misstanden aan te pakken: nauwe samenwerking binnen de gemeente tussen meerdere teams, waaronder Onrechtmatig Wonen en Toezicht BRP. Hoogendoorn benadrukt het belang om dit goed te organiseren binnen de eigen gemeente en om niet als aparte eilandjes aan het werk te gaan. “Mijn tip voor gemeenten is: maak een meldpunt voor misstanden rond wonen.”  Vaak ziet hij dat gemeenten verschillende meldpunten inrichten. Zoals een meldpunt Wet goed verhuurderschap en een apart team voor achterstallig onderhoud. "Maar dat werkt niet.”

Martine Eijer (VNG) benadrukt het belang van informatie-uitwisseling binnen gemeenten: “Gemeenten beschikken over veel informatie, maar die is vaak versnipperd binnen de organisatie aanwezig. Welke panden staan leeg? Waar speelt daklozenproblematiek? Haar tip om te achterhalen waar arbeidsmigranten verblijven: “Vraag tijdelijke verblijfsadressen op uit de RNI en vergelijk deze met de lijst van leegstaande panden.” Ook spoort ze gemeenten aan om misstanden te melden bij ketenpartners, zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie.

Toezien en handhaven op goed verhuurgedrag

De Wet goed verhuurderschap geeft gemeenten de wettelijke bevoegdheid om toe te zien en te handhaven op goed verhuurgedrag. Voor arbeidsmigranten betekent dit dat de huurovereenkomst geen onderdeel meer mag zijn van de arbeidsovereenkomst. Ook moet informatievoorziening plaatsvinden in een voor de arbeidsmigrant begrijpelijke taal, lichten Charlotte van der Kruijk en Victor Pluym (ministerie van VRO) toe. De Huisvestingswet 2014 biedt gemeenten verschillende instrumenten die ze kunnen inzetten om ervoor te zorgen dat arbeidsmigranten een eerlijkere kans krijgen op een betaalbare woning.

Tips van arbeidsmigranten

Wat vinden arbeidsmigranten zelf? Ola van Liefland en Adina Tuca-Petrisor hebben dagelijks contact met arbeidsmigranten vanuit hun rol bij het informatiepunt Breda. Hun advies? “Betrek arbeidsmigranten meer bij nieuwe huisvestingsprojecten zodat het op hun behoeften aansluit."

Krystyna (25)* uit Polen woonde de laatste jaren regelmatig in kamers met schimmel, zonder ramen en zonder verwarming. “Toen ik naar Nederland kwam, had ik iets anders verwacht dan waar ik terecht kwam. Ik wil graag dat er vaker woninginspecties plaatsvinden.”

Deze conferentie vond plaats op 10 februari 2025 in het Centraal Ketelhuis in Amersfoort en werd georganiseerd door het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV), het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

*naam bekend bij de redactie.