‘Wij zijn de spreekwoordelijke schop onder de kont’
Het zijn geen lieverdjes. De deelnemers zoals Anthony (18) staan vaak al met één been in de criminaliteit. Tilburgse trainers van Boost Impact proberen deze jongens weer zicht op een andere toekomst te bieden. De Aan de Bak-garantie helpt daarbij. ‘Wij wakkeren het vuurtje weer aan’.
‘Ik was een jaar of vijftien toen ik werd opgepakt. Een grote misstap. Het was de eerste keer dat ik met de politie in aanraking kwam. Ik miste mijn toetsen omdat ik in voorarrest zat en mocht daarna niet meer terugkomen op school. Ik had te veel gemist. Later zat ik met een enkelband thuis.’ Wat hij precies heeft gedaan wil Anthony - zwarte krullen, donkere jas - niet kwijt. Dat het achteraf zijn wake-up call was, wél.
Dweilen met de kraan open
Anthony doet zijn verhaal in het kleine gymlokaal van Wij West, een maatschappelijke en culturele broedplaats in de wijk’ zoals ze dat in Tilburg noemen. Het is ook de plek waar Anthony 'Boost Impact' heeft gevolgd. Een speciaal programma van 8 weken voor jongens met of zonder startkwalificatie die dreigen af te glijden of zoals coördinator Alard Sas het verwoordt: ‘die al met één been in de criminaliteit staan.’
Het is die constante aanwas van nieuwe, criminele krachten die de aanpak van ondermijning in Tilburg West en Noord in weg staat. ’Zolang er veel jongeren bereid zijn om schimmige of criminele klusjes op te pakken, blijft het dweilen met de kraan open’, staat ook in het Tilburgse uitvoeringsprogramma. Boost Impact is één van de pogingen om die kraan te sluiten. Het programma is een ‘spin-off’ van Boost 013, dat al zeven jaar in Tilburg draait en bedoeld is voor jongens en meisjes die uitvallen op school. Boost Impact is het intensere broertje waar alleen jongens aan deelnemen.
‘De andere jongens die hier zaten, dat waren niet mijn mensen’
Vuurtje aanwakkeren
Anthony heeft het programma zelfs twee keer gevolgd. Hij blikt terug. ‘Ik vond het de eerste keer allemaal onzin. Reclassering stuurde me hier heen. De andere jongeren die hier zaten, dat waren niet mijn mensen. Zij hingen allemaal stoere verhalen over ruzies, over hoe vaak ze met de politie te maken hadden gehad. Ik irriteerde me enorm.’
Sas glimlacht. De meeste deelnemers – hij heeft nu 6 groepen gedraaid - komen hier stoer en onverschillig binnengewandeld. Ze worden door verschillende instanties – jongerenwerk, reclassering, leerplicht - in de stad doorverwezen. Deelname is vrijwillig, maar echte motivatie is toch nog iets anders, weet hij. ‘Maar als er een beetje wil is om deel te nemen, dan wakkeren wij het vuurtje wel aan'. Het programma begint met de regels die door de groep samen worden opgesteld. ‘Maar wij beginnen helder. Capuchons af, airpods uit, mobieltjes inleveren. We willen geen bullshit op social media.’
Eerste 3 workshops met helm op
De achtergronden, leeftijden en verhalen van de deelnemers zijn totaal verschillend. Het wantrouwen onderling groot. ‘In het begin krijg je nog niet veel woorden, niet veel letters. Maar langzaam komt daar verandering in. Meestal na de tweede week gaat het ijs breken. We hebben een jongen gehad, een grote gast, die pas na 3 workshops z’n helm wilde afzetten. Dat zegt veel. Deze jongeren willen soms letterlijk niet gezien worden.’
Ook Anthony meldde zich twee ochtenden in de week bij Wij West. Ook hij ging hier voor de spiegels aan de wand kickboksen, volgde de workshops en ging met de begeleiders in gesprek over z’n doelen en valkuilen. ‘Ik nam het totaal niet serieus. Ik was vaak te laat, melde me ziek. Hij is me ook een paar keer thuis op komen halen’. Hij knikt met een lachje naar coördinator Sas. Na de eerste 8 weken stroomde Anthony uit naar mbo-1. Tegen het advies van z’n begeleiders in. Hij had meer in z’n mars, zagen zij. ‘Ik was nogal eigenwijs, maar ze hadden gelijk, ik verveelde me daar enorm en haakte af. Gelukkig kreeg ik van Alard de kans om het programma nog een keer te doen.’
Geen hulpverleners, maar 'schop onder de kont'
De jongeren van Boost Impact zijn geen lieverdjes. Sas hoort verhalen over ‘de straat’, over drugs en geweld, maar ook ellendige verhalen over huiselijk geweld, uitbuiting. Het programma is intens en allesbehalve soft, zegt hij. ‘We zijn géén jongerenwerkers, géén hulpverleners, wij zijn de spreekwoordelijke schop onder de kont.’ Eén van de trainers is jurist en kickbokser, de ander heeft na een universitaire studie lange tijd in een jeugdgevangenis gewerkt en doet nu een masteropleiding pedagogiek. De mix van deze trainers, de combinatie van fysieke inspanning – zoals bijvoorbeeld kickboksen - workshops én een-op-een-gesprekken lijkt te werken. De resultaten zijn veelbelovend.
Hoe kunnen die 8 weken, 2 ochtenden per week, tóch verschil maken? ‘De meeste jongens hebben ook nog een andere begeleiders of hulpverleners. Daar hebben we nauw contact mee. Het geheim zit ‘m toch in die persoonlijke aanpak. In het stellen van de juiste vragen, geen bullshit.’
De jongens maken kennis met het 5G-model, een hulpmiddel uit de cognitieve gedragstherapie dat ook veel in jeugdgevangenissen wordt ingezet. ‘Heel simpel, het gaat over de 5G’s. Gebeurtenis, gedachten, gevoel, gedrag en gevolg. Wat voor keuzes maak je, wat kan jou tegenhouden?’
Ander perspectief bieden
De deelnemers vullen bij aanvang ook de zogeheten Dilemmamanager in, een vragenlijst. ‘Waar ligt jouw draaglast? Dat is een belangrijke vraag. Is dat thuis, vrienden, drugs, schulden? Dat geeft ons input om later weer de juiste vragen te stellen.’ De begeleiders maken ook gebruik maken van allerlei tools om talenten en interesses van de jongens te achterhalen. Sas: ‘Alles is erop gericht om een ander perspectief te bieden, om te motiveren.'
Aan de Bak-Garantie
Rudy Aerts, adviseur optimale kansen van het NPLV, schuift ook aan tafel in de gymzaal van Wij West. Dit jaar start Tilburg namelijk – naar Rotterdams voorbeeld – ook met de Aan de Bak-aanpak. Met als doel jongeren kansrijk op te leiden en een goede start te laten maken op de arbeidsmarkt. Met de zogeheten Aan de Bak-garantie zijn jongeren aan het begin van hun mbo-opleiding al verzekerd van een baan. Onderdeel van de aanpak is ook een loopbaanoriëntatie- en begeleidingsprogramma vanaf groep 7 op de basisschool.
‘Concreet betekent dit dat een grote groep Tilburgse ondernemers zich heeft gecommitteerd om jongeren uit Noord en West een kans te bieden en daar tijd en energie insteken. Of dat nu leerlingen zijn van praktijkonderwijs, vmbo, havo of jongeren met een rugzakje, zoals bijvoorbeeld de deelnemers van Boost Impact.’
Oriënteren op mogelijkheden
Jongeren met weinig of een klein netwerk hebben vaak geen idee wat voor opleiding ze zouden kunnen gaan doen of wat het werk eigenlijk inhoudt. Aerts: ‘Maak dan maar eens keuze uit de vele mbo-opleidingen die er zijn. Ze weten niet dat je met een logistiekopleiding ook in een ziekenhuis aan de slag kan, of bij de Efteling kan gaan werken na opleiding in de techniek. We beginnen spelenderwijs op de basisschool op jonge leeftijd.’ Een speciaal ontwikkeld lesprogramma helpt scholen hierbij.
Tilburg knoopt nu ook het programma Preventie met Gezag aan de Aan de bak-aanpak. Dit betekent dat jongeren zoals Anthony vanuit Boost Impact zich ook kunnen oriënteren of stage kunnen lopen bij een van lokale ondernemers. ‘Allerlei constructies zijn mogelijk, het blijft maatwerk. Wij zorgen samen voor de juiste begeleiding van de jongeren. Dat zal lang niet altijd van een leien dakje gaan, maar ook daar zijn we heel eerlijk over tegen de werkgevers. We zijn helder in onze afspraken en verwachtingen.’
Bij Anthony is het vuurtje aangewakkerd, hij weet inmiddels heel goed wat hij wil. Hij heeft Boost Impact voor de tweede keer afgerond en deze keer serieus meegedaan. ‘‘Ik ga nu weer school, met hulp van Allard zit ik nu op de VAVO, het volwassenonderwijs, om mijn mavodiploma te halen en daarna ga ik naar het mbo-4 sociaal work. Ik wil zelf later met jongeren werken. Ik chill nog wel met mijn vrienden van vroeger, maar zij respecteren mijn keuze. Ik ga de fout niet meer in.’
Jongerencoach
Hij vertelt hoe zijn jongerencoach van de reclassering voor hem het verschil heeft gemaakt. ‘Als hij er niet was geweest, dan weet ik niet waar ik had gezeten. Hij was heel recht voor z’n raap. Heel duidelijk, zo had nog ooit iemand tegen me gepraat.’ Boost Impact vindt hij een handig programma. ‘De tweede keer was ik klaar voor. Ik had vroeger zo’n lontje, kon zo ontploffen. Dat heb ik nu veel minder, ik denk beter na over de gevolgen.’ Hij schudt z’n hoofd. ‘Ik zie zoveel jongens in m’n buurt, de ene blowt elke dag, de ander loopt al voor een dealer rond, ze hebben geen idee van de consequenties. Ze willen alleen wat de ander heeft.’
Boost Impact is onderdeel van de Tilburgse aanpak in het kader van Preventie met Gezag. Tilburg wordt hierbij in het kader van leren en evalueren ondersteund door Avans Hogeschool en Movisie, het landelijk kennisinstituut voor het sociaal domein. De aanpak is ook aangemeld om te worden opgenomen in de Databank Effectieve jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.